Menswaardige zorg bij dementie

In Nederland wonen we steeds langer thuis. Ook als we zorg nodig hebben, bijvoorbeeld omdat ons geheugen ons af en toe in de steek begint te laten. Mantelzorgers zijn daarom onmisbaar in onze samenleving.

Introductie

Met mantelzorg geef je iemand waardevolle zorg en aandacht. Aan de andere kant kom je ook voor nieuwe uitdagingen te staan. Je maakt confronterende situaties mee. Gênante. Maar ook mooie, ontroerende momenten. Of grappige. Iedereen gaat op zijn of haar eigen manier om met die nieuwe werkelijkheid. En iedereen kan er op enig moment wel wat hulp bij gebruiken.

Hulp is er in vele vormen. Professionele hulp. Praktische hulpmiddelen. Maar kennis en informatie kunnen ook helpen. Vandaar deze pagina. Met tips voor menswaardige zorg. Want praktische hulpmiddelen zijn er in allerlei soorten en maten. Maar liefdevolle zorg is er slechts in één maat. De menselijke maat.

Deel je verhaal

In Nederland zijn ruim 300.000 mantelzorgers die zorgen voor iemand met dementie. Via internet kun je makkelijk contact onderhouden met gelijk-gestemden. Zo zijn er op Facebook verschillende groepen waar mensen hun verhaal delen en tips uitwisselen.

Fases van dementie

Dementie heeft 4 fases, waarbij iemand zijn of haar dagelijkse handelingen steeds minder goed beheerst. Elke nieuwe fase vraagt om intensievere hulp bij iemands persoonlijke verzorging. Ben jij je bewust van deze fases en de kenmerken die erbij horen?

BEDREIGD

Langzaamaan merk je dat je niet meer altijd op je geheugen kunt vertrouwen. Dit roept schaamte op, die je probeert te verbergen. Ben ik vanochtend onder de douche geweest? Ik weet het even niet meer. Nou ja, morgen weer een dag.

VERDWAALD

Je bent verdwaald in je eigen huis. Hoe zat het ook alweer? Het toilet, dat moet hier toch ergens zijn? Oeps… te laat. Snel mijn broek uit, dan ziet niemand dat hij nat is.

VERBORGEN

De wereld voelt vreemd, niet meer als thuis. Ik zie schimmen. Jij ook? Je voelt je bang en boos, maar kunt je gevoelens niet onder woorden brengen. Je krijgt medicijnen. Een mogelijke oorzaak van incontinentie.

VERZONKEN

Stilte. In bed. Lekker warm. Geen gedachte. Ik ben er niet meer, op deze wereld. Het is tijd om te gaan. Laat je me los? Herinner me zoals ik was.

Schakel tijdig hulp in

Hoeveel invloed de ziekte dementie heeft op iemands persoonlijke verzorging, kan per fase maar zeker ook per persoon verschillen. Schakel tijdig hulp in wanneer er zich problemen voordoen bij toiletgang of andere belemmeringen bij de persoonlijke verzorging.

Persoonlijke
verzorging

Als je helpt bij iemands persoonlijke verzorging, is het normaal dat je met weerstand te maken krijgt. Omdat iemand bijvoorbeeld niet begrijpt waarom je wil helpen of niet wil dat je zo dichtbij komt. En misschien ervaar je zelf ook schaamte of verlegenheid. Als het om een van je ouders gaat, kan het extra moeilijk zijn om hiermee om te gaan. Want jullie rollen zijn nu omgedraaid. Kun jij op een andere manier naar je vader, je moeder of een andere naaste kijken? Voldoening halen uit andere dingen dan voorheen? Kijken naar de positieve kanten, ook al gaat iemand achteruit?

Marlies Dekker is beginnend vlogger en gaat op zoek naar geluk bij mensen met dementie. In onderstaande video is ze op bezoek bij Koor Eigenwijs Zeist. Een plek waar de nadruk ligt op gelijkwaardigheid en de dingen die iemand met dementie nog wel kan.

Wees dankbaar

Denk regelmatig aan de dingen waarvoor je dankbaar bent. Bijvoorbeeld vlak voordat je naar bed gaat. Dan val je met positieve gedachten in slaap.

Persoonlijke
hygiëne

Vergeten te douchen. Na het plassen de handen niet meer wassen. Een ongelukje ‘oplossen’ met een vaatdoek... Het is heel normaal dat dit soort dingen gebeuren zodra het geheugen je in de steek begint te laten. Gelukkig zijn er allerlei manieren om te te helpen bij persoonlijke hygiëne. Vaak kun je daar bovendien professionele hulp bij krijgen, bijvoorbeeld van een gespecialiseerd thuiszorgteam.

Zoek contact met een
thuiszorgorganisatie

Hulp nodig bij persoonlijke verzorging? Zoek contact met een thuiszorgorganisatie bij jou in de buurt. Zij kunnen je helpen om passende zorg te bieden.

Een gezond eetpatroon is voor iedereen belangrijk. Maar bij dementie is het iets om extra goed in de gaten te houden. Want ja, wat heb je ook alweer gegeten vandaag? Soms vergeet iemand zelfs helemaal te eten of drinken. Daardoor kan er een tekort aan voedingsstoffen ontstaan. En een slecht voedingspatroon heeft ook gevolgen voor de toiletgang. Denk aan obstipatie. Of nachtelijke avonturen, als je bijvoorbeeld te veel drinkt voor het slapen gaan.

Achterhaal de oorzaak

Soms zitten er achter een bepaald gedrag andere of meer oorzaken dan je in eerste instantie zou denken. Verandert iemands gedrag plotseling? Probeer altijd eerst de daadwerkelijke oorzaak te achterhalen.

De gang naar
het toilet

Persoonlijke verzorging dementie toiletgang thuis

Op weg naar het toilet slaat ineens de paniek toe. Waar is de wc ook alweer? Hoe krijg ik mijn kleren uit en weer aan? Het zijn maar een paar voorbeelden van problemen waar iemand met dementie tegenaan kan lopen. Daarnaast is de toiletgang stressfactor nummer 1 voor mantelzorgers. Want hoe weet je dat iemand naar het toilet moet? Wat als het even niet lukt? Of als je tóch te laat bent? Gelukkig kun je veel doen om dit soort ongemakkelijke situaties te voorkomen.

Ongelukjes voorkomen

Heeft iemand voor de eerste keer last van ongewenst urineverlies of verlies van ontlasting? Probeer eerst te achterhalen wat de oorzaak is. Vaak kun je ongelukjes nog voorkomen door iemand naar het toilet te begeleiden. Of bijvoorbeeld door de weg naar het toilet vrij te maken en duidelijk aan te geven.

Urineverlies of verlies van ontlasting is vaak de directe aanleiding om iemands zorg definitief aan professionals over te laten. Die hebben meestal echter meer oog voor andere aandoeningen. Logisch, want in tegenstelling tot andere aandoeningen is incontinentie niet levensbedreigend. Maar daardoor bestaat wel het gevaar dat incontinentie klakkeloos wordt geaccepteerd.

Op het vlak van incontinentie-preventie liggen daarom nog volop kansen om de kwaliteit van leven te verbeteren. Is iemands dementie zo ver gevorderd dat incontinentie niet meer kan worden voorkomen? Zorg dan voor het juiste incontinentiemateriaal.

Schakel een
zorgprofessional in

Incontinentie is niet iets wat er per se bij hoort en kan soms voorkomen worden. Kijk daarom altijd naar de oorzaak van het urine- of ontlastingsverlies. Schakel zo nodig een zorgprofessional in voor hulp. Bijvoorbeeld een wijkverpleegkundige, thuiszorgmedewerker of de huisarts.

Een goede
huidverzorging

Naarmate we ouder worden, wordt onze huid droger en dunner. Daardoor beschermt deze ons steeds minder goed tegen bacteriën en schimmels. Hierdoor zijn oudere mensen extra gevoelig voor huidproblemen zoals huiduitslag, infecties en wonden. Helemaal als de huid door incontinentie ook nog eens wordt blootgesteld aan urine en ontlasting. Dat doet vaak pijn, het jeukt en het tast de kwaliteit van je leven behoorlijk aan.

Met een goede huidverzorging en het juiste incontinentiemateriaal kun je huidproblemen voorkomen of verminderen.

Zorg voor een goede huidconditie

Voorkom huidletsel door preventief te smeren met vocht inbrengende crèmes.

Voorkom doorliggen

Als je veel in bed ligt, krijg je een grotere kans op doorligplekken. Hetzelfde geldt voor mensen die sterk afvallen.

Voorkom een rode huid

Door het dragen van ademende kleding en het gebruiken van ademend incontinentiemateriaal.

Gebruik de juiste
producten

Voorkom huidproblemen door het gebruik van de juiste (ademende!) incontinentieproducten.

Hulpmiddelen

Er komen steeds meer innovaties op de markt waarmee mensen langer zelfstandig thuis kunnen wonen. Denk bijvoorbeeld aan beeldbellen, alarmsystemen en zorgrobotica. Maar ook traditionele hulpmiddelen, zoals incontinentieproducten, kunnen een helpende hand bieden. Daarbij is het wel belangrijk dat we ons realiseren dat het voor iemand met dementie lastig is om met nieuwe hulpmiddelen om te gaan. Het helpt dan als deze middelen lijken op producten die ze al eerder hebben gebruikt.

Virtual reality bril

Lastig om te begrijpen hoe je naaste zicht voelt? Neem een kijkje in de dementie belevingswereld met de virtual reality dementiebril. Er gaat een wereld voor je open.

Het sociale robotje Tessa

Een robotje dat helpt om structuur aan te brengen in het dagelijks leven. Met reminders die je zelf kunt instellen, zoals een seintje om naar het toilet te gaan.

Wasbare onderlegger

Handig als stoelbeschermer, bijvoorbeeld voor in de auto. Geen gedoe meer met stukken plastic. En ook veel comfortabeler en hygiënischer.

Verzorgend Wassen

Speciale washandjes, waarmee je iemand zonder water en zeep kunt wassen. Zeer aangenaam als iemand angst of pijn ervaart bij het wassen. Of voor mensen met een kwetsbare huid.

Kies de juiste
hulpmiddelen

Zorg ervoor dat een nieuw hulpmiddel aansluit bij wat iemand gewend is. Voor sommige mensen is het bijvoorbeeld prettiger als een incontinentieproduct lijkt op een 'gewone' onderbroek.

De zorgprofessionals

Er zijn allerlei zorgprofessionals die jou als mantelzorger kunnen ondersteunen. Maar door het grote aanbod is het soms moeilijk om door de bomen het bos te blijven zien. Daarom stellen we ze graag even aan je voor: bij wie kun je terecht als het gaat om persoonlijke verzorging (en incontinentie) bij dementie?

Huisarts

Eerste aanspreekpunt, ook voor zorg bij dementie en bijkomende zaken zoals plasproblemen. Verandert er iets? Overleg met de huisarts. Hij of zij verwijst je door naar andere specialisten.

Dementie-verpleegkundige

Ook wel casemanager of zorgtrajectbegeleider. Hij of zij zorgt voor een menselijke begeleiding en ondersteuning thuis en kan je in contact brengen met andere professionals.

Thuiszorg

De thuiszorg ondersteunt bij lichamelijke verzorging. Maar ook bij (wijk)verpleging zoals wondzorg en medicatie. Of als er sprake is van incontinentie.

Fysiotherapeut

Helpt om de lichamelijke conditie en functioneren zo goed mogelijk te houden of te verbeteren. Versterkt de zelfredzaamheid thuis.

Ergotherapeut

Zijn er problemen bij het dagelijks functioneren? Een ergotherapeut kan helpen om de zelfredzaamheid van mensen met dementie te verhogen. Een huisarts of specialist verwijst je door.

Je huisarts is je eerste
aanspreekpunt

Je staat er niet alleen voor. Schakel tijdig een professional in als je ondersteuning of begeleiding nodig denkt te hebben. De huisarts is normaal gesproken het eerste aanspreekpunt. Ook in het geval van incontinentie.

Incontinentiemateriaal nodig? Het juiste product kan de kwaliteit van leven positief beïnvloeden. Zodat je zo lang mogelijk de dingen kunt doen, die je graag doet.

Dementie:
dit zijn de cijfers

In Nederland hebben naar schatting 270.000 mensen dementie. Deze ziekte heeft een enorme impact op onze samenleving. Maar ook andere cijfers onderstrepen dat er sprake is van een zeer ingrijpende ziekte.

Dementie, een
ingrijpende ziekte

Dementie is de volksziekte met de hoogste zorgkosten voor de samenleving

Ieder uur komen er in ons land 5 mensen met dementie bij

Vergrijzing vervijfvoudigd door dementie

Door de vergrijzing is het aantal mensen met dementie sinds 1950 vervijfvoudigd

Verdubbeling dementie in komende 25 jaar

De komende 25 jaar verdubbelt het aantal mensen met dementie tot meer dan een half miljoen

Volgens artsen en onderzoekers is het de volksziekte met de hoogste ziektelast voor de patiënt

Volgens het CBS is dementie in Nederland doodsoorzaak nummer 1

Deze website is een initiatief van Abena Nederland. Door het delen van menswaardige tips willen wij een bijdrage leveren aan het dementievriendelijk maken van Nederland, en mantelzorgers ondersteunen bij de persoonlijke verzorging voor naasten met dementie.

Een belangrijke inspiratiebron vormde theatermaakster Adelheid Roosen, die met haar korte film Mam al veel zorgprofessionals en mantelzorgers heeft geïnspireerd om op nieuwe manieren te kijken naar mensen met dementie.

"Nu mijn moeder de ziekte van Alzheimer heeft, zie ik haar niet verdwijnen, ik zie haar te voorschijn komen."

– Adelheid Roosen, theatermaakster

Een wereld vol met menswaardige tips over persoonlijke verzorging bij dementie

Om thuis te blijven zorgen